Het waken

Een Christelijk gebruik. Familie en vrienden gingen om de kist zitten om te bidden.

Het kleden

De dode werd gewassen en gekleed door de naaste buren of door vaste aangewezen personen.

De kleding van de overledene

Heel vroeger droeg men een linnen lijkhemd.

De kleding van de rouwenden

Het dragen van rouwkleding was aan vaste regels onderworpen. De rouwplicht voor vrouwen was in de hele wereld zwaarder dan voor mannen. De oorspronkelijke kleur was wit maar in 1498 veranderde dit door Anna van Bretagne (na de dood van Karel VII) in zwart. Men ging ook rouwsieraden dragen. Gevlochten horloge- halskettingen en oorbellen van haar van de overledene en broches met prachtige haarkunstwerkjes. Men droeg ook broches met een foto. Iedere klederdracht in Nederland had zijn eigen rouwkleding.

Het bekend maken van een sterfgeval

Dit werd gedaan door een doodslantaarn naast de deur te hangen. De buren (vooral op het platteland) gingen op pad om de doodstijding aan te zeggen. In de stad had men een vaste aanzegger. In 1966 kwam dit nog wel voor.

De draagbaar en doodskist

Het primitiefste is de plank. In de literatuur worden kisten en planken voor het eerst genoemd door Gregorius van Tours (538-594). De armen werden in stro gewikkeld, de rijken kwamen in stenen kisten in de kerk. In de 14e en 15e eeuw wilden meer mensen in een kist begraven worden. In die tijd bestonden kisten meestal uit ruw hout. De doodskist werd iets normaals in het straatbeeld omdat ze gewoon op een handkar door de straten vervoerd werden.

De dragers

Dit waren meestal eigen bloedverwanten. Ook nu wordt nog vaak de kist door familie of vrienden ten grave gedragen.

Tijdstip van begraven

In de 17e eeuw ging men in de grote steden het tijdstip van begraven regelen. De begrafenissen die plaats vonden bij avond verdwenen in 1828.

Doodsklok

Het luiden van de klok werd bedoeld als zuivering van de lucht. De boze geesten werden door het lawaai geweerd. In veel dorpen wordt de klok nog geluid als iemand begraven wordt.

De begrafenis op het kerkhof

Vroeger liep men 3 maal om het kerkhof om de gestorvene veilig over de gevaarlijke zone tussen sterven en begraven te begeleiden.

Grafmonument

Er zijn niet veel oude grafstenen meer. In de loop der jaren zijn er veel geruimd. Er zijn nog wel enkele praalgraven. Dit zijn vaak, in marmer uitgevoerde, graven die bovenop grafkelders liggen. De arme mensen hadden meestal geen grafmonument deze waren alleen voor de rijken. Lange tijd maakte men standaard stenen. Tegenwoordig wil men weer een aparte steen of tekst.

Doodsymboliek en symbolische grafteksten

Deze symboliek heeft een godsdienstige achtergrond. Het gaat terug tot de prehistorische mens. Symbolen kon namelijk iedereen begrijpen. Een veel voorkomend symbool is de vlinder: De overgang naar een beter leven. De vlinder is het symbool van de ziel die zich bevrijd van het stoffelijk omhulsel en vrij opstijgt naar de hemel. De treurboom: Symbool van rouw en verdriet. Geknakte roos: Symboliseert het verwelkte lichaam.

Grafteksten

De oudste zijn meestal de eenvoudigste. Vaak waren het de dominee en de onderwijzer die de teksten ontwierpen. De mensen zelf waren niet geletterd.

Rouw fotografie

Rouwfoto’s bestaan al sinds 1843. In die tijd werd er een foto van de overledene gemaakt. Kinderen werden vaak afgebeeld alsof ze nog leefden. Na de 2e wereldoorlog werd dit niet meer gedaan. Momenteel is de rouwfotografie weer in opkomst.